141216_Ο10_ΑΘΘ_Κ_Παπαστόιτση_Ναταλία

CAIXA FORUM ,HERZOG & DE MEURON

Εισαγωγή

Το κτίριο το οποίο αναλύεται στην παρακάτω εργασία είναι το Caixa Forum το όποιο σχεδιάστηκε από τους Herzog και De Meuron.  Βρίσκεται στην περιοχή της Μαδρίτης και κατασκευάστηκε το έτος 2008. Στην εκλογή αυτού του θέματος  καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισε το γεγονός ότι οι αρχιτέκτονες έδωσαν ιδιαίτερη βαρύτητα στην  δημιουργία  ενός πολιτιστικού κέντρου το οποίο θα προσελκύει τους επισκέπτες και θα συνδέει το παλιό και το νέο χωρίς  το ένα να κλέβει την ομορφιά του άλλου. 

ΓΕΝΙΚΑ

Το μουσείο Caixa Forum στεγάζεται στον παλιό Ηλεκτρικό Σταθμό της Μαδρίτης «». Είναι ένα κτίριο κατασκευασμένο το 1899 από τον αρχιτέκτονα Jesús CarrascoMuñoz Encina και τον μηχανικό José María Hernández, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την εγκατάσταση του μηχανολογικού εξοπλισμού. Το εργοστάσιο χτίστηκε στη θέση που βρισκόταν το παλιό εργοστάσιο κεριού La Estrella, που χρονολογείται από το 1857.

Το μουσείο μοντέρνας τέχνης Caixa Forum βρίσκεται στο κέντρο της Μαδρίτης σε ένα σημείο με πολλά πλεονεκτήματα καθώς είναι τοποθετημένο δίπλα σε τρία πολύ σημαντικά μουσεία της πόλης, το Paseo del Prado, το Thyssen-Bornemisza και το Reina Sofia .Δίπλα του επίσης  βρίσκεται ο βοτανικός κήπος.Αποτελεί ένα από τα ελάχιστα παραδείγματα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής που δεσπόζουν στο ιστορικό τμήμα της Μαδρίτης,πράγμα που καθόρισε τον μετέπειτα χειρισμό του.

Δυσκολίες κατά την σύνθεση

Το 2001 γίνεται πρόταση στους αρχιτέκτονες Herzog & de Meuron από την καταλανική τράπεζα la Caixa για τον σχεδιασμό του μουσείου.Έντονη αίσθηση δημιουργήθηκε στους αρχιτέκτονες από την βαρύτητα που προέβαλε το κτίριο.Ουσιαστικά έρχονται αντιμέτωποι με μία πολύ δύσκολη αναμόρφωση καθώς έπρεπε ταυτόχρονα να διατηρηθεί η ιστορικότητα του κτιρίου και να μετατραπεί σε χώρο εκθέσεων με όλα τα προβλήματα που συνεπάγονται από την αρχική του χρήση ως βιομηχανικό κτίριο. Αρχικά διαπιστώθηκε ότι υπήρχε χωρικό πρόβλημα διότι το εργοστάσιο δεν πληρούσε τις προδιαγραφές ώστε να φιλοξενήσει τους εκθεσιακούς χώρους.Επιπρόσθετα η βαρύτητα που το χαρακτήριζε αποδυνάμωνε την έννοια την δημόσιας λειτουργίας που έπρεπε να εκφραστεί  ώστε να προσελκύει τον κόσμο.Η ευαισθησία που έπρεπε να δοθεί στην συνύπαρξη παλιού και νέου έκανε το έργο δύσκολο και πολυσύνθετο. οι Herzog και De Meuron προσπάθησαν να πετύχουν τη μέγιστη δυνατή λειτουργικότητα της κατασκευής τους, ώστε να κάνουν τους επισκέπτες να έχουν άνεση στην κίνηση και παράλληλα περιθώρια για στάση και ξεκούραση. Οι αρχιτέκτονες, δηλαδή χρησιμοποιούν πρακτικές λύσεις ώστε να δημιουργήσουν κτίρια που να απευθύνονται στον κόσμο.

Συνθετική δομή

Κατά τον επανασχεδιασμό οι αρχιτέκτονες είχαν ως βασική επιδίωξη να αφαιρέσουν  την πέτρινη βάση γύρω από το εργοστάσιο και να αντικατασταθεί από μια ανοιχτή πλατεία που θα διαδραματίζει τον ρόλο την δημόσιας λειτουργίας.Βασική ήταν και η ανάγκη της προσθήκης επιπλέον όγκου που θα εξυπηρετεί τους εκθεσιακούς χώρους αλλά και ο περιορισμός των ανοιγμάτων των όψεων με παραδοσιακές τεχνοτροπίες. Έτσι διαχωρίζεται το ισόγειο του κτιρίου από το έδαφος με την αφαίρεση τμημάτων του παλιού. Δημιουργείται λοιπόν η αίσθηση ενός μεγάλου ανοίγματος που αποτελεί και την πλατεία του κτιρίου και δημιουργεί μια προοπτική αιώρησης του πάνω από το έδαφος.. Αυτός ο στεγασμένος χώρος, που είναι ανοιχτός και στις τέσσερις πλευρές του, προσφέρει σκιά στους επισκέπτες που θέλουν να κάνουν μία στάση και ταυτόχρονα αποτελεί και την κύρια είσοδο του μουσείου..Για να στηριχτεί αυτή η μεγάλη μάζα που προέκυψε τοποθετήθηκαν 3 τεράστιες τετραγωνικές κολώνες σε στρατηγικά σημεία.Τα υποστυλώματα αυτά δεν λαμβάνουν μέρος στην τελική μορφή του κτιρίου, αλλά καλύπτονται από γυάλινη επιφάνεια ώστε να δίνουν την αίσθηση ανυπαρξίας κατακόρυφης στήριξης.

Μορφή και Υλικά

Στο Caixa Forum, ένας μεταλλικός όγκος προστίθεται στην υπάρχουσα δομή.Το υλικό που επέλεξαν είναι η οξειδωμένη λαμαρίνα που προσεγγίζει χρωματικά το τούβλο, αλλά είναι πολύ διαφορετικό από αυτό για να διαφοροποιηθεί η νέα προσθήκη. Σε ορισμένα σημεία έχουν τοποθετηθεί και κομμάτια διάτρητης λαμαρίνας, έτσι ώστε το φωτός  να διέρχεται διαφορετικά κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά και να επιτρέπεται η θέαση προς τη πλατεία. Οι εγκοπές στο πάνω μέρος της κατασκευής έχουν διαμορφωθεί συσχετίζονται με τις στέγες των γειτονικών σπιτιών.

                                                                                                                                                             

Το κτίριο διανέμεται σε επτά επίπεδα. Αποτελείται από δύο ορόφους στο υπόγειο, το ισόγειο το οποίο αποτελεί και την πλατεία και τέσσερις ορόφους. Το εσωτερικό είναι γεμάτο εκπλήξεις με τα υλικά και τα σχήματα να παίζουν μεταξύ τους. Το δαιδαλώδες σχήμα του τελευταίου ορόφου (εστιατόριο και διοικητικές υπηρεσίες),αποτελείται από έξι ακανόνιστες θέσεις που αφήνουν το φυσικό φως να διαχέεται από τις περσίδες γαλβανισμένου σίδερου, που  έρχεται σε αντίθεση με τους εκθεσιακούς χώρους. Αυτοί  βρίσκονται στο δεύτερο και τρίτο όροφο και είναι δύο ευρύχωροι, απλωμένοι και ευέλικτοι χώροι. Οι τοίχοι στο λόμπι (πρώτος όροφος),που γίνονται προσβάσιμοι μέσω μιας περιέλιξης τελετουργικής σκάλας που ξεκινάει στη σκεπαστή πλατεία στο ισόγειο, είναι κατασκευασμένοι από μπετόν, ενώ στο φουαγιέ και στο αμφιθέατρο (πρώτο και δεύτερο υπόγειο όροφο) καλύπτονται από διογκωμένα μεταλλικά πλέγματα τύπου Déployé   , δημιουργώντας μια κυματιστή, δυναμική δομή. Στα εφτά δάπεδα του φουαγιέ και στο θέατρο έχει τοποθετηθεί αμερικάνικη δρυς , στο λόμπι τρίγωνα από ανοξείδωτο χάλυβα και στην γκαλερί τέχνης ένα συνεχές λευκό μωσαϊκό από πλακοστρώσεις. Το κέντρο διαθέτει αμφιθέατρο 311 θέσεων, ένα φουαγιέ σε δύο επίπεδα, ιδιωτικό χώρο στάθμευσης, δύο αίθουσες συνεδριάσεων, ένα κατάστημα για τα έργα τέχνης, ένα λόμπι, ένα βιβλιοπωλείο, μια αίθουσα VIP, δύο ορόφους αφιερωμένους σε εκθέσεις με συνολικά τέσσερις χώρους και δύο αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, μια εκπαιδευτική υπηρεσία, εστιατόριο και γραφεία. Το εσωτερικό του κτιρίου έχει πρόσβαση σε ένα μόνο σημείο: μέσω μιας τελετουργικής σκάλας που αρχίζει από την δημόσια πλατεία.

Τα παράθυρα του παλιού κτιρίου που βρίσκονταν σε εκείνο το επίπεδο γέμισαν με τούβλα, ώστε να μετατραπεί ο χώρος υποδοχής σε μία μονολιθική φόρμα. Ωστόσο, υπάρχει ένα μεγάλο άνοιγμα με θέα από το Paseo del Prado ως την πλατεία και τον βοτανικό κήπο. Η συγκεκριμένη θέα καθιστά σαφή την ύπαρξη του  «κάθετου κήπου» στην όψη του γειτονικού κτιρίου. Η πρόσοψη έχει φυτευτεί με 15.000 φυτά με 250 διαφορετικά είδη φυτών από τον βοτανολόγο Patric Blanc και έχει ως στόχο να δημιουργήσει μια οπτική σύνδεση με το βοτανικό κήπο που βρίσκεται κατά μήκος του δρόμου. Διακριτικά κρυμμένη στον χώρο υποδοχής βρίσκεται η κεντρική σκάλα, από την οποία είναι ορατό το συνολικό ύψος του κτιρίου. Ο επισκέπτης λοιπόν, βιώνει μέσω αυτού μια συνεχόμενη εναλλαγή υλικών, από τα λεπτά κόκκινα τούβλα, στην οξειδωμένη λαμαρίνα και στον φανταχτερό «κάθετο κήπο».